سنسور دریچه گاز از اجزای اصلی در موتورهای انژکتوری خودرو است. در خودرو سنسورهای مختلفی وجود دارد که هر کدام از این سنسورها عملکرد بخشی از سیستم خودرو را کنترل می‌کنند. سنسور دریچه گاز از سنسورهایی است که به طور مستقیم با عملکرد بهینه موتور خودرو در ارتباط است. نقش اصلی این سنسور را در ترکیب دقیق هوا با سوخت و ایجاد توان حرکتی بهینه می‌دانند. این قطعه وظیفه تنظیم هوای ورودی به موتور و سیلندرها را بر عهده دارد. در واقع زمانی که شما پای خود را بر روی پدال گاز فشار می‌دهید، این سنسور نقش مهمی را در راندمان موتور ایفا می‌کند.
سنسور دریچه گاز چیست؟
سنسور دریچه گاز یک قطعه الکترونیکی در خودرو است که موقعیت دریچه گاز (Throttle Valve) را اندازه‌گیری می‌کند و این اطلاعات را به واحد کنترل موتور (ECU) ارسال می‌کند. این سنسور نقش مهمی در عملکرد بهینه موتور و سیستم سوخت‌رسانی خودرو دارد. مقصد ارسال این اطلاعات، کامپیوتر یا سیستم مدیریت خودرو (ECU) است که با دریافت مقادیر گزارش‌شده از سمت سنسور دریچة گاز و سنجش فاکتورهای دیگری همچون دما، دور موتور و غیره میزان سوختی که موردنیاز است را تعیین و علاوه‌برآن زمان مناسب برای جرقه‌زدن شمع‌ها را نیز تنظیم می‌نماید.
وظیفه سنسور دریچه گاز
اندازه‌گیری موقعیت دریچه گاز: سنسور دریچه گاز زاویه باز یا بسته بودن دریچه گاز را تشخیص می‌دهد. این دریچه توسط پدال گاز کنترل می‌شود و میزان هوای ورودی به موتور را تنظیم می‌کند.
ارسال اطلاعات به ECU: داده‌های مربوط به موقعیت دریچه گاز به ECU ارسال می‌شوند تا مقدار سوخت و زمان احتراق بهینه‌سازی شود.
کنترل عملکرد موتور: بر اساس اطلاعات دریافتی از سنسور، ECU می‌تواند عملکرد موتور را تنظیم کند تا بازدهی سوخت، قدرت و آلایندگی بهینه شود.
انواع سنسور دریچه گاز
سنسور پتانسیومتری: این نوع سنسور از یک مقاومت متغیر استفاده می‌کند که با تغییر موقعیت دریچه گاز، مقاومت آن تغییر می‌کند و سیگنال ولتاژ متناظر تولید می‌کند.
سنسور اثر هال: این نوع سنسور از اثر هال برای تشخیص موقعیت دریچه گاز استفاده می‌کند و معمولاً در خودروهای مدرن به کار می‌رود.
نشانه های خرابی سنسور دریچه گاز
خرابی سنسور دریچه گاز (Throttle Position Sensor – TPS) می‌تواند باعث مشکلات مختلفی در عملکرد موتور خودرو شود. در ادامه برخی از نشانه‌های رایج خرابی این سنسور آورده شده است.
نامنظمی در دور آرام (ایراد در دور آرام)
دور موتور در حالت درجا (حالت آرام) نامنظم می‌شود. ممکن است موتور به صورت ناگهانی خاموش شود یا دور آرام بالا و پایین شود.
کاهش شتاب یا قدرت موتور
خودرو به خوبی شتاب نمی‌گیرد یا هنگام فشار دادن پدال گاز، واکنش ضعیفی نشان می‌دهد. ممکن است احساس کنید موتور “ضعیف” شده است.
توقف ناگهانی یا لرزش هنگام شتابگیری
هنگام فشردن پدال گاز، خودرو ممکن است به صورت ناگهانی توقف کند یا لرزش داشته باشد. این مشکل معمولاً در سرعت‌های پایین یا هنگام شروع حرکت بیشتر دیده می‌شود.
افزایش مصرف سوخت
خرابی سنسور دریچه گاز می‌تواند باعث اختلال در نسبت سوخت و هوا شده و مصرف سوخت را افزایش دهد.
روشن شدن چراغ چک موتور
اگر سنسور خراب باشد، ECU (واحد کنترل موتور) ممکن است خطا را تشخیص داده و چراغ چک موتور را روشن کند.
با استفاده از دستگاه دیاگ (OBD-II) می‌توان خطای مربوط به TPS را مشاهده کرد (مثلاً کدهای P0120, P0121, P0122, P0123 یا موارد مشابه).
مشکل در تعویض دنده (در خودروهای دنده‌ای)
در برخی خودروها، خرابی سنسور دریچه گاز می‌تواند بر عملکرد سیستم تعویض دنده تأثیر بگذارد و باعث تغییر نامناسب دنده شود.
پرش موتور یا تأخیر در پاسخ گاز
هنگامی که پدال گاز را فشار می‌دهید، ممکن است موتور با تأخیر واکنش نشان دهد یا حتی به صورت ناگهانی قدرت بگیرد.
خودرو در حالت “حالت ایمن” (Limp Mode) قرار گیرد
در برخی موارد، ECU به دلیل دریافت سیگنال‌های نامعتبر از TPS، خودرو را در حالت حفاظت شده (Limp Mode) قرار می‌دهد تا از آسیب بیشتر جلوگیری کند. اگر میخواهید علائم خرابی سیم کلاچ را بدانید مقاله آن را مطالعه کنید.
علل احتمالی خرابی سنسور دریچه گاز
- فرسودگی یا ساییدگی سنسور (به مرور زمان)
- اتصالات الکتریکی معیوب یا کثیف
- کابل‌های آسیب دیده یا اتصالات شل
- مشکلات مربوط به دریچه گاز (مانند کثیفی یا خرابی)
اقدامات لازم در صورت مشاهده علائم
بررسی چراغ چک موتور: از دستگاه دیاگ برای خواندن کدهای خطا استفاده کنید.
بازرسی سنسور: سنسور دریچه گاز را از نظر اتصالات، سیم‌کشی و آلودگی بررسی کنید.
تعویض سنسور: در صورت خرابی، سنسور را تعویض کنید. این کار معمولاً ساده است و توسط مکانیک یا خودتان قابل انجام است.
عواملی که بر عملکرد سنسور دریچه گاز تاثیر میزارد
خرابی سنسور دریچه گاز می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. این سنسور یک قطعه الکترونیکی حساس است و عوامل متعددی می‌توانند بر عملکرد آن تأثیر منفی بگذارند.
سایش و فرسودگی طبیعی
سنسور دریچه گاز به مرور زمان و با استفاده مداوم دچار سایش می‌شود. این موضوع به ویژه در سنسورهای پتانسیومتری (نوع مقاومتی) رایج است، زیرا قطعات داخلی آن‌ها در اثر حرکت مداوم فرسوده می‌شوند.
آلودگی و تجمع کربن
تجمع کربن، گرد و غبار یا روغن در اطراف دریچه گاز و سنسور می‌تواند باعث اختلال در عملکرد سنسور شود. این آلودگی‌ها ممکن است مانع از حرکت صحیح قطعات سنسور یا ایجاد اتصالات نادرست شوند.
مشکلات الکتریکی
- اتصالات ضعیف یا قطع شده: سیم‌کشی معیوب، اتصالات شل یا اکسید شده می‌توانند باعث اختلال در عملکرد سنسور شوند.
- نوسانات ولتاژ: نوسانات برق در سیستم الکتریکی خودرو می‌تواند به سنسور آسیب برساند.
- مشکلات در مدار سنسور: خرابی در مدارهای مرتبط با سنسور نیز می‌تواند باعث ارسال سیگنال‌های نادرست به ECU شود.
ضربه یا آسیب فیزیکی
ضربه‌های ناگهانی یا لرزش‌های شدید می‌توانند به سنسور دریچه گاز آسیب برسانند. این موضوع به ویژه در خودروهایی که در جاده‌های ناهموار یا شرایط سخت رانندگی می‌کنند، بیشتر دیده می‌شود.
دمای بالا و شرایط محیطی نامناسب
قرار گرفتن سنسور در معرض دمای بسیار بالا (به دلیل نزدیکی به موتور) یا رطوبت و خوردگی می‌تواند باعث خرابی آن شود. شرایط محیطی نامناسب مانند نمک و مواد شیمیایی در جاده‌های زمستانی نیز می‌تواند به سنسور آسیب برساند.
کیفیت پایین قطعه
استفاده از سنسورهای دریچه گاز با کیفیت پایین یا تقلبی می‌تواند منجر به خرابی زودرس شود. قطعات اصلی و با کیفیت معمولاً طول عمر بیشتری دارند.
خرابی ECU
در موارد نادر، خرابی واحد کنترل موتور (ECU) می‌تواند باعث ارسال سیگنال‌های نادرست به سنسور یا دریافت نکردن اطلاعات صحیح از آن شود.
راه‌های جلوگیری از خرابی سنسور دریچه گاز
- تمیز نگه داشتن سیستم دریچه گاز: تمیز کردن دریچه گاز و سنسور از تجمع کربن و آلودگی.
- بررسی دوره‌ای سیستم الکتریکی: اطمینان از سالم بودن سیم‌کشی و اتصالات.
- استفاده از قطعات با کیفیت: نصب سنسورهای اصلی یا با کیفیت بالا.
- اجتناب از رانندگی در شرایط سخت: کاهش فشار بر موتور و قطعات آن.
اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، بهتر است هرچه سریع‌تر نسبت به تشخیص و رفع مشکل اقدام کنید تا از آسیب‌های بیشتر به موتور و سیستم سوخت‌رسانی جلوگیری شود.
شما میتوانید قطعات یدکی خودروهای فیدلیتی، دیگنیتی و فردا موتور را از فرشگاه خالقی تهیه فرمایید. برای تهیه قطعات لوازم یدکی خودرو هایی چینی و مشاوره باما تماس حاصل نمایید.